Autyzm – scenariusz zajęć nt. autyzmu

Już niedługo 2 kwietnia – Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Jest to dobry czas, by przeprowadzić z dziećmi zajęcia zwiększające wiedzę na temat tego zaburzenia. Jak to zrobić? Dzisiaj przedstawię swoją propozycję scenariusza zajęć dla młodszych klas szkoły podstawowej.

Celem zajęć jest:

• przekazanie podstawowej wiedzy na temat autyzmu,
• zwiększenie zrozumienia i poszanowania dla różnic między ludźmi,
• uwrażliwienie na trudności, z którymi spotykają się osoby z autyzmem i rozbudzenie zrozumienia dla trudnych zachowań, które mogą w związku z tym przejawiać,
• doświadczenie różnych sytuacji, które pomogą zrozumieć trudności w rozumieniu świata, jakie mogą mieć osoby z autyzmem.

Potrzebne rekwizyty:

• karty dialogowe (ja polecam karty „Saga” wydawnictwa Klanza, ale myślę, że inne też się sprawdzą),
• gra „Nos w nos” producenta Granna lub zapachowe olejki wraz z obrazkami ilustrującymi zapachy olejków.

Przebieg zajęć:

BURZA MÓZGÓW

Siadamy z dziećmi w kole na dywanie. Zadajemy dzieciom pytanie: „Co wiecie o autyzmie?” i czekamy na ich wypowiedzi.

PO BURZY MÓZGÓW

Wyjaśniamy, czym jest autyzm. Mówimy, że to zaburzenie rozwoju, którego objawami są zwykle:

• unikanie kontaktu z innymi ludźmi, więc osoba autystyczna raczej sama nie rozpocznie rozmowy,
• trudności z patrzeniem w oczy drugiej osoby, mimo że się słucha tego, co ona mówi,
• nierozumienie panujących zasad, które utrudnia np. prawidłowe granie w klasy czy przechodzenie na pasach tylko na zielonym świetle,
• niemówienie lub używanie bardzo niewielu słów, przykładowo, zamiast mówić „proszę, podaj mi wodę” osoba autystyczna może powiedzieć tylko „woda”,
• samotne bawienie się w szeregowanie przedmiotów, układanie wież z klocków, ustawianie wszystkich zabawek obok siebie,
• oraz niechęć do zmian, np. pójścia do szkoły inną drogą albo spędzenia wieczoru na imprezie urodzinowej rodzeństwa.

Ważne jest, by w swojej wypowiedzi odnosić się do tego, co wcześniej mówiły dzieci. Najlepiej, jeśli pamiętamy, kto podał jaką cechę autystyczną.
Na koniec naszej wypowiedzi warto wyraźnie zaznaczyć, że nie każda osoba z autyzmem będzie miała wszystkie wymienione wcześniej trudności. Każdy autystyk jest inny, ponieważ każdy człowiek jest inny.

KAŻDY CZŁOWIEK JEST INNY – DOŚWIADCZENIE RÓŻNIC

Kładziemy przed dziećmi karty dialogowe rewersem do góry. Talię najlepiej podzielić na dwie w miarę równe części i umieścić je obok siebie. Mówimy dzieciom, że teraz po kolei każdy będzie losować kartę i na podstawie znajdującej się na niej ilustracji mówił szczerze, co lubi. Najlepiej, jeśli my zaczniemy pierwsi i pokażemy w praktyce, na czym polega zadanie. Przykładowe możliwości to: wylosowanie ilustracji jabłka i podanie informacji, że lubimy owoce, wylosowanie kruka i podanie informacji, że lubimy spacery i obserwowanie natury.
Po każdej wypowiedzi dziecka należy zadać pytanie pozostałym – „Kto z Was też lubi…?”.
W kolejnej rundzie zadania każdy ma na podstawie wylosowanej ilustracji powiedzieć, w czym jest dobry. Przykładowo, po wylosowaniu ilustracji mędrca można podać informację, że jest się dobrym w rozwiązywaniu zagadek albo ma się dużą wiedzę na temat roślin.

CZASEM WSZYSCY JESTEŚMY ZAGUBIENI – DOŚWIADCZANIE ZAGUBIENIA

Wyjaśniamy dzieciom, że osoby z autyzmem mogą mieć problemy ze zrozumieniem rzeczywistości, która je otacza. Mimo że mają prawidłowy wzrok, nie zawsze wszystko dostrzegają. Mimo że mają prawidłowy słuch, mogą nie reagować na mocne hałasy lub denerwować się nawet przy cichych dźwiękach. Mimo że mają prawidłowy węch, mogą nie móc zrozumieć, co wąchają.
Kiedy dzieci zaczną zadawać pytania o to, jak to możliwe, prosimy je, by usiadły w kole. Następnie wyjmujemy jeden z pojemników zapachowych z gry „Nos w nos” i po kolei dajemy do powąchania każdemu dziecku. Zadaniem dzieci jest powiedzieć, jaki zapach poczuły. Aromaty z gry są dość specyficzne, więc zwykle skuteczność w odgadywaniu zapachów jest niewielka albo nawet zerowa. Zadanie należy wykonać dla kilku zapachów. Później należy pokazać dzieciom ilustracje do konkretnych zapachów (w przypadku gry „Nos w nos” proponuję znajdujące się w opakowaniu ilustracje jabłek, listków mięty, róży, dymiącego ogniska, mydła oraz trawy). Po tym, jak dzieci zobaczą ilustracje, jeszcze raz dajemy dzieciom do powąchania kubełek z aromatem (tym razem każde dziecko otrzymuje do powąchania inny zapach). Tym razem skuteczność w ustalaniu, jaki zapach się czuje powinna być znacząco wyższa.

PODSUMOWANIE

Prosimy dzieci, by przypomniały, jakie zachowania i trudności mogą przejawiać osoby z autyzmem. Korygujemy ewentualne błędy i nieporozumienia.
Później pytamy dzieci o to, czy każdy jest taki sam. Podczas komentowania wypowiedzi dzieci staramy się wspominać o tym, co mówiły różne osoby podczas zadania z kartami dialogowymi.
Kiedy wypowiedzą się wszystkie chętne dzieci, prosimy o to, by wypowiedziały się jeszcze na temat zadania z zapachami – czy było łatwo? Czy osobie z autyzmem, która codziennie doświadcza podobnych trudności łatwo jest zrozumieć świat?