Pogaduszki Papużki i słów kilka o miejscowniku

Ostatnio pisałam o miejscowniku rzeczowników rodzaju żeńskiego. Dla równowagi dzisiaj będzie o miejscowniku rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego.

Gotowi?

To zaczynamy. Na początku trochę o tym, jak to w ogóle z tym miejscownikiem jest. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają naprawdę różne formy w zależności od głoski, którą się kończy temat wyrazu. Cóż, z rzeczownikami rodzaju męskiego i nijakiego znacznie łatwiej nie będzie.

Najpierw rodzaj męski. I… Od razu mówię: tabelki będą poniżej.

Jeżeli temat wyrazu kończy się głoską funkcjonalnie miękką, czyli „-c”, „-ż”, „-dż”, „-cz”, „-dz”, „-l”, „-sz” i „-rz” lub głoską „-k”, „-g”, „-ch”, „-h” lub „-j” to formy miejscownikowe zakończone są głoską „-u”. Do tej grupy zaliczają się też pojedyncze formy typu „(o) domu” czy „(o) panu”.

Jeżeli temat wyrazu kończy się głoską „-b”, „-f”, „-m”, „-n”, „-p” lub „-w”, to głoska ta otrzymuje zmiękczenie oraz dodawana jest końcówka fleksyjna „e”, wobec czego wyrazy kończą się „-bie”, „-fie”, „-mie”, „-nie”, „-pie” lub „-wie”.

Wyrazy mające na końcu tematu głoski „-s” lub „-z” w miejscowniku kończą się odpowiednio dźwiękami „-sie” lub „-zie”.

Wyrazy mające na końcu tematu głoskę „-ł” posiadają w miejscowniku alternację „-ł” do „-l” oraz otrzymują końcówkę fleksyjną „-e”.

Wyrazy mające na końcu tematu głoskę „-r” posiadają w miejscowniku alternację „r” do „rz” oraz otrzymują końcówkę fleksyjną „-e”.

Wyrazy mające na końcu tematu głoskę „d” lub „t” posiadają w miejscowniku odpowiednio alternację „-d” do „-dzi” i „-t” do „-ci” oraz otrzymują końcówkę fleksyjną „-e”.

Wyrazy kończące się „-ów” i „-ół” kończą się „-owie” i „-ole”.

Jeżeli temat wyrazu kończy się głoską miękką, czyli „ś”, „ź”, „ć”, „dź” lub „ń”, formy miejscownikowe zakończone są odpowiednio „-siu”, „ziu”, „-ciu”, „dziu” i „niu”.

Końcówkę fleksyjną „-u” często otrzymują też nazwy miejscowości pochodzące od nazw imion (np. „(o) Przemyślu) oraz niektóre nazwy zwierząt (np. „(o) gołębiu” czy „(o) pawiu”).

Jak rodzaj męski jest już znany, to czas na nieznacznie już łatwiejszy zbiór rzeczowników rodzaju nijakiego.

Wyrazy zakończone „-bo”, „-fo”, „-mo”, „-no”, „-po”, „-so”, „-wo”, „-zo” w formach miejscownikowych otrzymują zmiękczenie ostatniej głoski w temacie i końcówkę fleksyjną „e”, wobec czego kończą się odpowiednio: „-bie”, „-fie”, „-mie”, „-nie”, „-pie”, „-sie”, „-wie”, „-zie”.

Wyrazy z tematem kończącym się głoską „-ł”, „-r”, „-t” i „-d” mają w miejscowniku alternację odpowiednio do głosek „l”, „rz”, „ci” i „dzi” oraz otrzymują końcówkę fleksyjną „-e”.

Te słowa, które mają na końcu tematu „-st”, „-zd” i „-sł” kończą się w miejscowniku odpowiednio „-ście”, „-ździe” i „śle”.

Wyrazy zakończone głoską „-ę” w miejscowniku przyjmują końcówkę fleksyjną „-ęciu”.

Wyrazy zakończone głoską „-e” w miejscowniku mają końcówkę fleksyjną „-u”.

A słowa zakończone „-um”, „-ie”, „-i”, „-lo”, „-go”, „-czo”, „-ao” zasadniczo są nieodmienne.

Uffffff! To teraz tabelki:

Do pobrania tabelka z formami miejscownikowymi rzeczowników rodzaju męskiego: https://drive.google.com/file/d/1RCAyVvsRIJgsTBsfppfdwA2XgYeIn7Sy/view?usp=sharing

Do pobrania tabelka z formami miejscownikowymi rzeczowników rodzaju nijakiego: https://drive.google.com/file/d/1_Eeh7ffQml2si8A6fjTHCxYWQIb9btJe/view?usp=sharing

A teraz trochę praktyki. Ostatnio były Rozmówki Sówki, to dzisiaj Pogaduszki Papużki. O czym mówi papuga? Sprawdźmy.

Plansza z papugą do pobrania: https://drive.google.com/file/d/1LLR_WsS4oWamDN3mXm1UEVOtuon3pw_D/view?usp=sharing

Koło fortuny z miksem wyrazów rodzaju nijakiego:



Koło fortuny z miksem wyrazów rodzaju męskiego:



Do utrwalania form miejscownikowych przydać się może też zadanie pisemne polegające na uzupełnieniu zdań odpowiednio odmienionymi wyrazami podanymi w nawiasie.

Do pobrania ćwiczenie z lukami: https://drive.google.com/file/d/1cbfmO6gDZDiJXavifNms6c7kFcrl5CRA/view?usp=sharing

Utrwalanie form miejscownikowych można też połączyć z rozwijaniem zasobu słownictwa i kreatywności oraz odrobiną rywalizacji.

Potrzebna będzie plansza wraz z zestawem kart ze zdaniami do uzupełnienia.

Do pobrania gra (plansza i karty z pytaniami): https://drive.google.com/file/d/1iQCa_GGiWug1cZ4BkAYCRfzZR7uKuMfd/view?usp=sharing

Proponowane zasady gry:

1. Grę zaczyna najmłodszy gracz rzucając kostką. Porusza się o tyle pól do przodu, ile wskazała kostka.
2. Gracz odpowiada na pytanie zapisane na wylosowanej karcie.
3. Jeżeli gracz poprawnie wykona zadanie, przesuwa się o jedno pole do przodu.
4. Jeżeli gracz nie wykona zadania poprawnie, cofa się o dwa pola (lub na pole startowe, jeżeli był na pierwszym polu).
5. Gra kończy się, gdy pierwszy gracz znajdzie się na mecie.